Waarom ik gelukkig tóch ‘aan mezelf’ ging werken

Een aantal jaren geleden lag ik spreekwoordelijk in de kreukels. Mijn baan vroeg te veel van me, mijn moeder was ongeneeslijk ziek en mijn kinderwens bleef onvervuld.
Iemand zei me: “Misschien is het tijd om aan jezelf te gaan werken”. En ik dacht alleen maar: Ben je gek! Straks val ik in een eindeloze put van verdriet. Daar heb ik geen tijd voor. Ik heb mensen om voor te zorgen! Na weer een doorwaakte nacht en een dag ‘verlicht’ door koffie en ibuprofen, gokte ik dat het waarschijnlijk niet erger dan dit kon worden. Ik ging ‘aan mezelf’ werken.
‘Aan mezelf werken’…daar had ik wel wat oordelen over: ik vond het navelstaren, een gedoe, zweverig en egoïstisch. Want, zo dacht ik, veel mensen die het zwaarder hebben dan ik, lukt het toch ook zonder?
Toch besloot ik, op aanraden van een goede vriend, de gok te wagen, want ik had weinig te verliezen.
Het eerste wat ik deed was individuele gesprekken voeren met een psycholoog. En dat raakte een snaar. Hoewel liefdevol, vond ik ze ook confronterend. Ik leerde over verantwoording nemen voor mijn gedrag (en woorden), over boosheid die zich oppot in mijn lijf en er door al mijn de kieren en gaten weer uitfloept. Ik was scherp van tong en kon mensen met een weerwoord raken, ook al was mijn boosheid niet (helemaal) voor hen bedoeld. De ‘jij-bak’ was een goede vriend. Voor degene die de ‘jij-bak’ niet kent: als een boodschap van een ander je niet zint, vind dan iets dat de ander deed dat jij niet leuk vond en geef dat als repliek. “Ja, maar jíj bent geen haar beter want, toen en toen…”
Ik leerde dat dit een truc was om niet te luisteren naar een ander, niet in te gaan op de inhoud, geen verantwoording te nemen. Dat kon bij mij eindeloos doorgaan. Het geeft geen verlichting, verbinding, oplossing of uitzicht op iets bevorderlijks.
Kat uit de boom
De volgende stap werd: groepstraining. Maar wat moest ik met al die emoties en verhalen van anderen? Ik hield mezelf in eerste instantie koest in die kring, ik dacht: eerst maar even kijken hoe dat gaat. Soms werd ik uitgenodigd om te vertellen wat een werkpunt van een ander mij deed. In het begin was dat zoeken. Kon ik zeggen dat een verhaal mij boos maakte? Ik was bang om iemand te
kwetsen die net zijn emoties en verhaal had gedeeld. Stap voor stap leerde ik mijn eigen emotionele reactie op andermans verhaal te ‘lezen’. Een verhaal kan me raken, emotioneren, irriteren. Soms heeft dat te maken met een herinnering of emotie van mij. Het kan ook te maken hebben met het werkelijke werkpunt van de ander. Ik leerde dat ik bij een groepstraining onderdeel ben van het leerproces van iemand anders. Door mijn feedback kan een ander verder komen. En ik leer weer van andermans uitdagingen. Mensen proberen precies naar hun gevoelens te kijken, verwoorden hun emoties, krijgen feedback en ieder wordt door de kring ‘gedragen’ zonder dat er wordt mee gehuild.
Eigenlijk helemaal niet zweverig en het gaf me iedere keer kracht en moed om mijn eigen klussen aan te gaan.
Leeuw in de bek kijken
Na de ‘kat uit de boom fase’ wilde ik mijn eigen leeuw in de bek kijken: mijn kinderwens die maar niet vervuld werd. Ik was boos en wist me geen raad met het pakket liefde dat doelloos in mij bleef bungelen. Ik fantaseerde fotoboeken vol lachende kinderen, vakanties en verjaardagen. Die boeken bestonden alleen in de kasten in mijn hoofd. Ik heb vaak gewerkt aan die pijn, het verdriet, de boosheid, het verlangen. In de kring was ruimte voor al die emoties, ook voor de ‘minder mooie’. Ik mocht vloeken en tieren, snotteren en (even) onredelijk zijn, om daarna dieper te stappen naar de volgende laag van die pijn. In één keer alles aangaan was te groot, het ging stap voor stap. Tegelijk was ik was bang voor een bodemloze put, maar ervoer het tegenovergestelde. Doordat ik ruimte kon en mocht nemen voor alles dat ik voelde, er met respect en liefdevolle begrenzing werd meegekeken én doordat anderen hún gevoel en feedback gaven, kon ik de fotoboeken loslaten en een nieuwe invulling geven voor dat pakket liefde. Want die liefde bleek niet doelloos te zijn.

Helen
Tijdens alle werkpunten van anderen en die van mezelf, zijn zo ontzettend veel belangrijke punten uit mijn leven de revue gepasseerd. Ik ging oefenen met de balans tussen werk en privé (blijf ik moeilijk vinden, want ik houd van veel werken en daar zit natuurlijk van alles achter), ik werkte aan de relatie met mijn moeder die in die periode overleed. Die relatie was niet ‘rond’, ik houd van haar, maar we konden elkaar moeilijk écht bereiken. En tijdens al dat werken zag ik dat ik voor mijn bundel vol liefde een nieuwe weg had gevonden. Ik mag de sub-moeder zijn van mijn nichtjes: een vertrouweling met ruimte, oor en hart. Ook schoolde ik om tot juf en kan met humor en leiderschap een schooljaar lang een rol spelen in jonge levens die soms moeilijker zijn dan ik me ooit kan voorstellen. En soms woont een bijna-volwassen familielid een tijdje in ons huis om op te krabbelen van levenspijn.
Het ging allemaal niet zonder slag of stoot. Want misschien een beetje flauw, maar wel waar: helen is een werkwoord. In mijn leven kom ik grote en kleine dingen tegen waar ik pijn of boosheid aan oploop. Vaak geworteld in een eerdere ervaring. Ik vond een plek om daarnaar te kijken, niet alleen om daar zelf beter van te worden, maar juist om ruimte te maken in mijzelf. Er meer voor een ander te kunnen zijn, zonder dat ik mezelf weggum.
Mijn 'leerplek' gevonden
Die ‘leerplek’ vond ik in Friesland bij Tjongeroog, een centrum voor persoonlijke ontwikkeling. Hun visie: mensen motiveren en bemoedigen om hun eigen wijsheid en leiderschap te ontdekken zodat zij weer anderen kunnen inspireren.
Het ligt in het prachtige Friese groen. Er is een enorme moestuin, een prachtige trainingsruimte, een wandeltuin met labyrint en een vuurkuil. Ik ben een echte ‘stadse’, hier in Friesland voel ik een heerlijke ontspanning. Ik kies soms een korte dagtraining, soms een langere cursus. Misschien kom ik je tegen tijdens de Open Dag op zaterdag 23 augustus. Tussen 10.30 en 15.30 uur. Je kunt gratis workshops volgen, er is lekkers (onder andere uit eigen tuin), live muziek en er zijn activiteiten voor kinderen. Tot daar ziens: ik ben benieuwd naar jouw verhaal.

Tjongeroog is een centrum voor persoonlijke ontwikkeling, geleid door een hecht team van professioneel opgeleide vrijwilligers.
We willen liefde brengen aan aarde en medemens. Dat doen we
door het geven van bewustzijnstrainingen, verdiepende workshops en activiteiten rond natuur en cultuur.
10 augustus 2025. Dit artikel voor Nieuwetijds is geschreven door Marja van der Woude.