Pijn en liefde in voedsel
Ik beschouw voedsel als een vorm van liefde, een verbindende energie, een teken van de diepe samenhang in de natuur, onze Aarde. Als mensen samen eten, verbinden ze zich met elkaar. Koken voor jezelf of voor anderen is liefde geven. Een moeder die de borst geeft aan haar kind geeft warmte, levenskracht, energie en liefde.
Complex geheel
Niet alleen de mens heeft een verhouding tot voedsel: ons gehele aardse bestaan is hierdoor verbonden. Zo geeft het plantenrijk voedsel aan dieren én mensen. Ook al vinden planten het niet altijd leuk om te worden gegeten, want vele planten hebben afweerstofjes of harde schilletjes. Die zijn dan weer prikkelend voor ons organisme en maken ons daardoor juist sterker.
Het netwerk van de natuur is ondoorgrondelijk mooi! Een schimmel in de grond schenkt voedsel aan de wortel van een boom. Een bloem geeft voedsel aan een bij en maakt zich daarvoor extra kleurig. Roofdieren eten kleinere dieren waardoor het bos of de steppe intact blijft. De aarde, ons lieve ‘Gaia’, maakt het leven mogelijk door de dampkring, die ontstaan is door bacteriën en planten. Dit complexe geheel groeit al vele miljoenen jaren, en het groeit nog steeds.
De eerste Apollo-maanreizigers hadden een grote ontroering toen zij vanuit hun capsule naar de aarde keken. Ik denk dat die aanblik hen een gevoel gaf van liefde en ontzag. Wetenschapsfilosoof Ervin Laszlo stelt dat dit reusachtige ontwerp nooit uit toeval kan zijn ontstaan, daarvoor is het 4,5 miljard jarige bestaan van de aarde te kort. Die gedachte helpt mij, om het onbevattelijke van de aardse complexiteit te voelen.
En daar zitten we dan, op deze aarde, die ons overvloedig van voedsel zou kunnen voorzien, terwijl wij mensen, onze creatieve, maar ook angstige soort pijn en angst voor tekort met ons mee dragen.
Voedsel en pijn
Dieren hebben een ‘natuurlijke omgang’ met voedsel. Zij weten precies wat ze tot zich moeten nemen om te overleven. Zij kennen ook honger en pijn, maar lijken het leven te nemen zoals het komt. Voor mensen is dat heel anders. Kijk maar naar voedsel, hoe dat aan pijn kan worden gekoppeld. Ik herinner me van mijzelf als jong kind dat ik niets lustte, en dat ik enorm opzag tegen de maaltijden met het ouderlijk gezin, omdat ik mijn bord leeg moest eten. Ik denk nu dat het kwam omdat mijn moeder, die het eten maakte, onverwerkte pijn had over haar leven. Terwijl ze ook op zondag heerlijke taarten kon bakken, en soms onverwachts pannenkoeken. Het lag genuanceerd. Voor mijzelf duurde het een flinke tijd tot ik mijn eigen relatie met voedsel kon herstellen.
Als huisarts en orthomoleculair arts heb ik me verdiept in voeding. Bij workshops die ik mocht houden over voeding bleek dat veel mensen pijn hebben over hun kinderjaren en hoe hun relatie met voedsel werd beïnvloed. Die pijn gaf hen jaren later aanleiding tot een ambivalente houding tegenover zelfzorg en voeding. Terwijl de spanning die in de kinderjaren ontstond misschien werd ingegeven door ouders die zelf tekorten hadden gekend, of bang waren voor ziekte bij hun kinderen. Ook al is voedsel liefde in uitgekristalliseerde vorm, in werkelijkheid zit er veel pijn bij.
Ook is er veel pijn met betrekking tot voedsel in de wereld, door hongersnood en oorlogsleed, manipuleren met voedselschaarste door angst, macht en hebzucht. In eigen land hebben we te maken met winstbejag en corruptie in onze voedselketen. Het aanbod dat een supermarkt biedt is beslist toxisch te noemen. Ook zie ik pijn in onze wreedheid naar dieren, onze bio-industrie. Het zit in ons, in onze samenleving die we met elkaar gevormd hebben. Verdrietig en pijnlijk.
Gut-brain axis
Pijn zie ik in mijn werk met mensen die lijden aan chronische ziekten. Vaak had iets voorkomen kunnen worden door lucht, ruimte, liefde en natuur, dus ook door liefdevol toebereid natuurlijk voedsel. Niet datgene wat veel mensen nu als voedsel beschouwen: (ultra-)bewerkt voedsel, suikerhoudende snacks, het langzame vergif in frisdrank.
Onze landbouwgronden verarmen en verliezen hun weerbaarheid. Ons voedsel bevat bewezen tekorten aan zink, ijzer, magnesium, jodium, selenium, visolievetzuren, waardoor we vatbaarder zijn voor infecties en chronische aandoeningen. Onze darmflora gaat eraan en we verliezen onze darm als bondgenoot en bron van intelligentie. Een goede darmfunctie bevordert immers een goede hersenfunctie. Onze miljoenen jaar oude ‘gut-brain axis’ raakt verstoord en kan ons minder goed helpen in tijden van stress.
Ik lees er Krishnamurti op na, in The Awakening of Intelligence.
Hij zegt, de wereld, dat ben jij, en jij bent de wereld. Alle verdeeldheid, conflict en chaos om je heen zit ook in jou. Jij bent degene die vergelijkt, concurreert, streeft naar bezit en veiligheid. Er over nadenken zal je niet verder helpen. Terwijl, als je diepgaand durft te kijken naar leven, jouw leven, jouw gedrag, zonder oordeel – dus niet met goede voornemens en zonder schuldgevoelens – dan kom je in een zijnstoestand dat vóór het denken uitgaat. Dan zul je licht bij je dragen en werkelijke vrijheid. Dan kom je tot leven.
Het spreekt mij aan, ik denk te snappen wat hij bedoelt. Hij is streng voor de toehoorders in zijn boek, luister niet naar mij, zegt hij, dan ga je me imiteren. Kom tot eigen diepgang.
Wat heeft dit nu met het thema voedsel en pijn te maken? Ik concludeer dat alles wat er is in de wereld ook in ons vibreert. Je mag ervan genieten, terwijl je ook weet en ziet wat er aan de hand is in de wereld. Het mag samen gaan, vanuit compassie met jezelf en de wereld. Vanuit je bewustzijn en je ‘presentie’ herstel je de liefdesband met de natuur en met je voedsel. Kijk naar de trekvogels in de lucht, luister naar het gebabbel van jonge kinderen, geniet van het ruisen van de wind. Leg liefde in je maaltijden. Kijk met mededogen naar wie je bent en hoe je worstelt. Laat elke vergelijking en elk oordeel los!