Hoe kom ik van polarisatie naar verbinding
Als ik boos word, sluit ik me af en dool rond in mijn hoofd met ‘jij’ gedachtes: jij zit fout, jij bent schuldig. Daarmee maak ik de tegenstelling met de ander alleen maar groter. Er is een manier om dat open te breken, om contact te zoeken met ‘de foute ander’, om te gaan van polarisatie naar verbinding. Het sleutelwoord? Interesse.
Polarisatie tussen mensen
Ik volg het nieuws en zie tot mijn spijt dat er veel polarisatie in de wereld is. Tegenstellingen lijken steeds meer versterkt te worden. Ik zie dat gebeuren bij gesprekken over allerlei maatschappelijke problemen, zoals corona, migratie, oorlog, natuurbehoud en klimaat. Het raakt mij dat voor- en tegenstanders elkaar overladen met verwijten, verdachtmakingen en oordelen. Blijkbaar in de hoop zo hun gelijk of hun zin te krijgen. Nog steeds hebben wij met elkaar niet geleerd dat dit helemaal niet werkt, dat het zelfs kan leiden tot onderdrukking en oorlog, ten koste van ontstellend veel leed.
Doe ik het dan beter?
Zo gaat dat in de wereld rondom mij en buiten mij. Maar doe ik het zelf dan beter? Ik heb mijn verlangens en belangen. Ik heb mijn pijn, angst en boosheid als die belangen niet erkend of zelfs geschaad worden. Hoe reageer ik daarop?
Zo was ik laatst boos op een collega die vond dat ik tekort was geschoten in de werkzaamheden die gedaan moesten worden. Ik was het daar niet mee eens. Ik merkte dat ik mijzelf ging opsluiten achter mijn boze oordelen, verwijten en interpretaties over het gedrag van die ander. Het voelde verleidelijk om dat te doen. Ik kwam terecht in ‘jij-gedachtes’: jij hebt ongelijk, jij zit fout, jij bent schuldig. Op die manier werden mijn gedachtes gevuld met angst en woede, misschien zelfs met haat; die ander kan maar eisen en doen wat hij wil! Ik maakte van ons verschil in verlangens en belangen een strijd doordat ik de tegenstelling ging voeden. Door wat ik dan zeg, denk en doe, vergroot ik de tegenstelling met emoties en negatieve plaatjes over de ander.
Verbinding met de foute ander
In plaats van boos worden en denken in ‘jij’ en in tegenstelling, kan ik ook contact zoeken met de zogenaamde ‘foute’ ander. Ik kan met hem of haar spreken en benoemen wat zijn of haar feitelijke gedrag voor gevolgen heeft voor mijn belangen en welk effect ik daarvan ondervind op mijn gevoelens. Ik kan uitleggen hoe dat voelt voor mij, als die belangen in de knel lijken te komen. Ik kan vragen wat de ander feitelijk heeft gehoord en gezien, en waar hij of zij feitelijk naar verlangt of belangrijk vindt. Niet zomaar vragen, maar vragen uit oprechte interesse. Interesse betekent: zijn (esse) tussen (inter) mijzelf en de ander.
Van polarisatie naar verbinding met interesse
Vragen en luisteren vanuit verbinding met mijzelf én de ander. Dat is precies wat de Palestijnse en Israëlische vrouwen van Women Wage Peace en Women of the Sun hebben gedaan en doen. Zij luisteren naar elkaars intense verdriet en woede en toch kiezen ze voor vrede met elkaar. Als zij dat kunnen in hun diep verdeelde wereld, dan kan ik dat ook. Hier en nu in mijn bestaan, thuis, op mijn werk en elders. Elk van ons kan gaan van polarisatie naar verbinding. Het enige dat we nodig hebben is interesse in de ander, in elkaar.
Hein Mannaerts, Trainingsinstituut Tjongeroog in Nieuwetijdskind Magazine 31 december 2023 via deze link
